وقتی مظفرالدین شاه به نیت زیارت امام رضا (ع) به اروپا می‌رود!

زی‌سان: روایت سفر‌های مظفرالدین شاه قاجار به خارج بسیار خواندنی و قابل تامل است. او که در دوره ولایت عهدی خود هیچ سفری به خارج از کشور نکرده بود، بعد از رسدن به تخت سلطنت سه بار به خارج از کشور سفر کرد.

به گزارش «زی‌سان»، هر سه سفر مظفرالدین شاه و همراهانش که بسیار پرهزینه هم بودند، با قرض گرفتن از روسیه تزاری صورت می‌گرفت. در این بین سومین سفر مظفرالدین شاه به فرنگ روایتی بسیار خواندنی دارد. بهانه تامین و نیت سفر، سومین حضور مظفرالدین شاه در اروپا را به ماجرایی خواندنی تبدیل می‌کند.

مظفرالدین شاه در سومین سفر خود به اروپا ابتلا به بیماری را بهانه می‌کند و عازم اروپا شد. موکب شاهانه در سال ۱۲۸۳ هـ ش (۱۳۲۳ ق – ۱۹۰۵ م) از راه گرگان و مرز ایران و روسیه، عازم اروپا شد. شاه ولیعهد یعنی محمد علی میرزا را به نیابت سلطنت برگماشت تا در غیاب وی از اختیارات سلطنتی استفاده کند.

در این سفر که روسیه خود سرگرم جنگ با ژاپن در منچوریا بود، بین مقامات روس و مظفرالدین شاه مذاکراتی درباره دریافت قرضه جدیداز روسیه به عمل آمد. هزینه این سفر نیز به صورت قرضه و محرمانه از روسیه دریافت شد. عین الدوله این هزینه را تحت عنوان خرید اسلحه از «دریفوس» اخذ کرد، اما آن را خرج مسافرت شاه کرد. مدت‌ها بعد طلب دریفوس در مشروطه پرداخت شد.

نکته طنز سفر سوم شاه به فرنگ این است که علاوه بر صرف بودجه خرید اسلحه به مسافرت، نیت سفر نیز زیارت امام رضا (ع) عنوان می‌شود. به مردم و حتی دربار قاجار اعلام می‌شود که شاه به نیت زیارت امام رضا قصد مسافرت دارد، اما به جای مشهد، کاروان شاه از اروپا سر در می‌آورد. بعد از مطلع شدن مردم از این موضوع، نارضایتی‌های عامه مردم به شکل قابل توجهی افزایش پیدا می‌کند. ادوارد براون تاریخ نگار مشهور نیز در این زمینه می‌گوید که مسافرت شاه تاثیری بسیاری منفی‌ای در پایتخت داشت.