۱۰ نکته مهم درباره حکم بازداشت نتانیاهو و گالانت

زی‌سان: اخیرا دیوان کیفری بین‌المللی حکم بازداشت بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر و یو آو گالانت، وزیر جنگ برکنار شده اسرائیل را صادر کرد تا یکی از تاریخی‌ترین احکام این نهاد رقم بخورد.

به گزارش «زی‌سان»، دیوان کیفری بین‌المللی دلیل صدور حکم را ارتکاب جنایات جنگی توسط سران اسرائیل اعلاتم کرده است. این حکم واکنش‌های بزرگ سیاسی و بین‌المللی را به همراه داشته است. افزون بر این حکم صادر شده در درون خود نکات بسیار قابل توجهی دارد که در ادامه به صورت موردی به ارائه آنها پرداخته می‌شود. 

۱- حکم دیوان کیفری بین‌المللی تاریخی است؛ چرا که این برای اولین بار است که دیوان لاهه دستور بازداشت یک مقام اسرائیلی را صادر می‌‎کند. قبل از این حکم هیچ‌گاه این نهاد حقوقی بین‌المللی، علیه هیچ سیاست‌مدار اسرائیلی حکم صادر نکرده بود. 

۲- ۱۲۴ کشور عضو دیوان کیفری بین‌المللی هستند و در ۲۹ کشور هم دولت‌ها معاهده بین‌المللی مربوطه را امضا کرده، اما در قوانین داخلی خود آن را تصویب نکرده‌اند. این حکم به این معناست که ۱۲۴ کشور عضو دیوان دادگستری بین‌المللی موظف هستند در صورت ورود نتانیاهو و گالانت به این کشورها، آنها را بازداشت کنند. 

۳- هر چند در ظاهر امر حکم دادگاه کیفری بین‌المللی به این معنی است که نتانیاهو و گالانت در صورت سفر به هر یک از کشور‌های طرف دادگاه ممکن است دستگیر شوند. اما چندین دولت در اروپا قبلاً اعلام کرده‌اند که اگر نخست وزیر اسرائیل پا در خاک آنها بگذارد، ممکن است از این کار امتناع کنند.

۴- دادگاه لاهه نیروی پلیس ندارد و برای دستگیری به مجری قانون کشور‌های امضاکننده متکی است. کشور‌ها معمولاً خارج از مرز‌های خود از طرف دیوان کیفری بین‌المللی دستگیری انجام نمی‌دهند. این بدان معناست که محتمل‌ترین مسیر برای بازداشت نتانیاهو و گالانت طبق حکم دیوان بین المللی کیفری، دستگیری توسط کشوری است که آنها از آن بازدید می‌کنند و سابقه‌ای در جدی گرفتن تعهدات پیمان بین المللی دارد.

۵- بر خلاف اختلاف داخلی گسترده میان دولت مستقر و اپوزیسیون، در اسرائیل به صورت واحد حکم بازداشت نتانیاهو و گالانت محکوم شد. دفتر نتانیاهو این حکم را به معنای حمایت از ایران و نادیده گرفتن استدلال‌های اسرائیل برای دفاع از خود عنوان کرده، اما همزان یائیر لاپید» رئیس مخالفان کابینه نیز در واکنش به صدور حکم بازداشت برای نتانیاهو و گالانت مدعی شد: حکم‌های بازداشت صادر شده به منزله «پاداشی برای تروریسم» است. 

۶- ایالات متحده آمریکا همانطور که انتظار می‌رفت حکم دیوان کیفری بین‌المللی را رد کرد. جو بایدن رئیس جمهور دموکرات کنونی آمریکا، این حکم را شنیع و ظالمانه خواند. کارین ژان پی یر سخنگوی دموکرات کاخ سفید نیز تصمیم دیوان کیفری بین المللی برای صدور حکم بازداشت نتانیاهو و گالانت را رد کرد.

۷- یکی از نکات قابل توجه در واکنش به حکم دیوان کیفری بین‌المللی، درخواست سناتور‌های آمریکایی برای تحریم قضات و کل دادگاه لاهه بود. برای نمونه «لیندسی گراهام» سناتور جمهوری‌خواه و از چهره‌های شناخته‌شده حامی «دونالد ترامپ» حکم دادگاه را شوخی خطرناک معرفی کرد و خواستار اقدام سنا برای تحریم دادگاه لاهه شد. همچنین، تام کاتن، نماینده جمهوری‌خواه در مجلس سنای آمریکا دیوان بین‌المللی کیفری و "کریم خان" دادستان ارشد این دیوان را تهدید کرد و در شبکه اجتماعی ایکس نوشت: «دیوان بین‌المللی کیفری یک دادگاه پوشالی است و کریم خان یک کوته‌فکر دیوانه است. وای بر او و هر فردی که تلاش کند این احکام غیرقانونی را اجرایی کند. اسم قانون آمریکا درباره دیوان بین‌المللی کیفری، "قانون حمله به لاهه" است و این نام، بی‌دلیل انتخاب نشده است. در این باره فکر کنید.»

۸- دیگر نکته قابل توجه در واکنش به صدور حکم علیه نتانیاهو گالانت با موضع اتحادیه اروپا مرتبط است. در واقع پرسش مهم این است که اروپایی‌ها که همواره متحد اسرائیل بوده‌اند در قبال این حکم چه تصمیم اتخاذ خواهند کرد. در یکی از واکنش‌های قابل توجه، جوزپ بورل، رئیس کمیسیون روابط خارجی اتحادیه اروپا اعلام کرد: «قرار بازداشت بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر اسرائیل و یوآو گالانت، وزیر دفاع پیشین اسرائیل باید اجرایی شود و از تمام طرف‌ها، از جمله کشور‌های عضو اتحادیه اروپا خواست تا این تصمیم را اجرا کنند.» با وجود این اظهار نظر بعید به نظر می‌رسد کشور‌های قدرت‌های بزرگ اتحادیه اروپا همانند فرانسه و آلمان چنین حکمی را اجرا کنند. برای نمونه ویکتور اوربان، نخست‌وزیر مجارستان، از متحدان نزدیک نتانیاهو برخلاف حکم دادگاه لاهه از نخست‌وزیر اسرائیل برای سفر به این کشور دعوت کرد. 

۹- یکی دیگر از نکات قابل توجه سکوت رهبران کشور‌های عربی درباره حکم دیوان کیفری بین‌المللی است. رهبران عرب با اتخاذ موضعی منفعلانه تا کنون از این حکم نه استقبال کرده و نه محکوم. تا کنون تنها دولت‌های عراق و اردن از این حکم استقبال کرده‌اند. 

۱۰- با وجود تمامی نکات ارائه شده در پایان می‌توان اظهار داشت که سفر به خارج از اسرائیل برای نتانیاهو و گالانت دشوارتر خواهد بود، زیرا برخی کشور‌ها موظف به دستگیری و تحویل متهمان به جرم جنایت هستند و چنین سفری عاقلانه به نظر نمی‌رسد.