چگونه کبد خود را سالم نگه داریم؟

کبد یکی از اعضای حیاتی بدن انسان است که هرگونه بیماری و آسیب به آن می‌تواند حیات فرد را با خطر روبرو کرده و حتی مرگ زودرس او را رقم بزند به همین دلیل پزشکان توصیه می‌کنند افراد با تغییر سبک زندگی خود به سلامت کبد کمک کنند.

به نقل از وب مد، کبد دومین ارگان بزرگ بدن است و به فرآوری مواد غذایی کمک می‌کند و مواد مضر خون را فیلتر می‌کند؛ این عضو حیاتی کمک می‌کند تا غذا در بدن به انرژی تبدیل شود؛ خون تصفیه شود و سموم از بدن خارج شود. کارکرد حیاتی کبد، آن را در معرض بیماری‌های متعددی نیز قرار می‌دهد که ابتلا به انواع هپاتیت و کبد چرب مهمترین آنهاست؛ هپاتیت یک عفونت ویروسی کبد است که باعث ایجاد التهاب و آسیب کبد می‌شود و عملکرد کبد را مطابق عوارض آن دچار اشکال می‌کند و بیماری کبد چرب از تجمع بیش از اندازه چربی‌ها در این عضو و یا مصرف نوشیدنی‌های الکلی ناشی می‌شود.

از آنجا که این دو بیماری از سبک زندگی نادرست ناشی می‌شود، پزشکان، تغییر در سبک زندگی را کلید اصلی پیشگیری از بیماری‌های کبدی می‌دانند چنانچه بیماری هپاتیت از رفتار‌های جنسی ناسالم و یا استفاده از سوزن آلوده به فرد منتقل می‌شود و کبدچرب نیز محصول تغذیه نادرست است.

البته باید گفت که سرطان کبد نیز یکی از سرطان‌های شایع در جهان به شمار می‌رود و پیشگیری از آن نیازمند یک زندگی سالم است چنانچه سیروز کبدی که همان زخم کبد است، از مصرف الکل ناشی می‌شود.

کارشناسان تغذیه و متخصصان غدد چندین راهکار را برای سالم نگه داشتن کبد ارایه کرده اند که بخشی از این راهکار‌ها را ارایه کرده است:

افرادی که چند فنجان قهوه در روز می‌نوشند، ممکن است کمتر به بیماری‌های کبدی از جمله سرطان و اسکار (فیبروز، سیروز) مبتلا شوند. حتی ممکن است این شرایط را در برخی از افرادی که آن را دارند کُند کند هرچند نمی‌تواند جایگزین یک رژیم غذایی متعادل، وزن مناسب، آب فراوان و ورزش منظم برای کبد سالم باشد.

استامینوفن یکی از دارو‌های پرکاربرد برای درمان درد‌های مقطعی است؛ ترکیبات استامینوفن رو در بیش از ۶۰۰ دارو، از جمله بسیاری از دارو‌های سرماخوردگی و آنفولانزا وجود دارد. بیشتر بزرگسالان نباید بیش از چهار هزار میلی گرم در روز دریافت کنند، زیرا مصرف بیشتر می‌تواند به کبد آسیب برساند.

کارشناسان توصیه می‌کنند در طول روز بیش از یک محصول که در آن استامینوفن به کار رفته است، مصرف نکنید.

اگرچه استامینوفن رایج‌ترین دارویی است که می‌تواند به کبد شما آسیب برساند، اما اگر دارو‌های دیگر خود را طبق دستور پزشک مصرف نکنید، می‌توانند به کبد آسیب بزنند؛ اگر مصرف داروی جدیدی را شروع کرده اید، به عوارض آن دقت کنید تا در صورت بروز علایمی، چون خستگی، حالت تهوع و خارش و حتی زردی پوست یا چشم با پزشک خود صحبت کنید.

دقت کنید که برخی مکمل‌ها و حتی برخی دارو‌های گیاهی می‌توانند آسیب‌های کبدی ایجاد کنند.

رنگین کمان بخورید

در سبد خرید و مصرف میوه‌ها و سبزیجات، از تمام رنگ‌های رنگین کمان استفاده کنید؛ این کار به شما کمک می‌کند تا تمام مواد مغذی و فیبر مورد نیاز خود را دریافت کنید.

از کربوهیدرات‌های تصفیه شده مانند دونات و نان سفید به نفع برنج، نان و غلات سبوس دار اجتناب کنید؛ مقداری گوشت، لبنیات و چربی نیز می‌تواند کمک کننده باشد، اما نه بیش از حد؛ به دنبال چربی‌های خوب (تک غیراشباع، چند غیراشباع) از دانه ها، آجیل، ماهی و روغن‌های گیاهی باشید.

یکی از شاخص‌های رایج در محاسبه وزن متعادل، حفظ شاخص توده بدنی (BMI) بین ۱۸ تا ۲۵ است؛ توده بدنی از تقسیم وزن بر قد هر فرد به دست می‌آید. ابزار‌های آنلاینی وجود دارد که به شما کمک می‌کند تا شماره خود را بفهمید.

ورزش و رژیم غذایی متعادل بهترین راه برای کمک به حفظ وزن مناسب و کاهش احتمال ابتلا به بیماری کبد چرب غیرالکلی است. پزشک می‌تواند به شما در تعیین هدف وزنی کمک کند که به حفظ کل بدن در دراز مدت کمک کند.

به طور منظم ورزش کنید؛ این کار می‌تواند به حفظ شاخص توده بدنی شما در سطح مناسب کمک کرده و کبد را در برابر بیماری کبد چرب غیر الکلی محافظت کند. اما حتی اگر BMI شما تغییر نکند، ورزش احتمالا کمک کننده است. چرا؟ زیرا نحوه عملکرد انسولین شما را بهبود می‌بخشد و تری گلیسیرید، نوعی چربی در خون شما را می‌سوزاند.

دست هایتان را بشویید؛ این یک راه ساده و آسان برای دور نگه داشتن میکروب‌هایی است که می‌توانند کبد شما را آلوده کنند. فقط کمی صابون و آب گرم این کار را انجام می‌دهد. قبل از تهیه غذا و بلافاصله پس از تعویض پوشک یا رفتن به دستشویی، اهمیت ویژه‌ای دارد. شما می‌توانید هپاتیت A را به ویژه هنگامی که با دست‌های آلوده به غذا یا آب دست می‌زنید، گسترش دهید.

از سموم دوری کنید؛ ترکیبات سمی و شیمیایی موجود در محصولات تمیز کننده، قوطی‌های اسپری، حشره کش‌ها و سایر وسایل خانگی ممکن است وجود داشته باشند. اگر بیش از حد آنها را لمس کنید، جذب کنید یا نفس بکشید، می‌توانند به سلول‌های کبد آسیب برسانند. در صورت استفاده از ماسک و عینک و باز کردن پنجره‌ها هنگام استفاده از آنها می‌توانید از خود محافظت کنید.

بیماری ویروسی هپاتیت بزرگترین دشمن کبد است؛ برای دور ماندن از این بیماری باید ابتدا از رفتار‌های پرخطر و محافظت نشده جنسی اجتناب کنید. هپاتیت چهار نوع مختلف دارد که هپاتیت C به طور مستقیم فرد را آلوده می‌کند و می‌تواند در طول زمان آسیب جدی وارد کند.

برای محافظت از خود در برابر هپاتیت باید مراقب خطرات سوزن باشید؛ اگر دارو‌های غیرقانونی تزریق کرده اید و یا در سالن‌های زیبایی در شرایط غیربهداشتی تاتو کرده اید، باید آزمایش هپاتیت C بدهید، زیرا این ویروس می‌تواند از طریق خون پخش شود.

پیشرفت علم پزشکی سبب شده تا اکنون واکسن هپاتیت A و B در دسترس باشد، اما همچنان هپاتیت C در دسترس نیست. این کار بویژه اگر سیستم ایمنی بدن شما ضعیف باشد یا کبد شما قبلاً آسیب دیده باشد، اهمیت بیشتری دارد.

منبع: ایرنا