بعد از حمله ایران به اسرائیل چه خواهد شد؟

زی‌سان: حمله پهپادی و موشکی بامداد امروز (۲۶ فرودین) ایران به اسرائیل آینده تنش بین دو طرف و معادلات امنیتی منطقه به مساله و چالشی مهم تبدیل شده است. به روایت ساده‌تر پرسش مهم این است که بعد از حمله ایران به اسرائیل چه خواهد شد؟ آیا جنگی بزرگ در راه خواهد بود یا این‌که تنش‌ها در نقطه کنونی مهار خواهند شد؟ 

به گزارش «زی‌سان»، بنا بر آمار‌های متشر شده از سوی رسانه‌ها، سپاه پاسداران انقلاب اسلامی ایران بامداد امروز در حملاتی گسترده و فراگیر، ۱۸۵ پهپاد، ۳۶ موشک کروز و ۱۱۰ موشک زمین به زمین را به سمت اسرائیل شلیک کرد. در این حمله پهپاد‌های شاهد ۱۳۶ و مجموعه‌ای از موشک‌های کروز شلیک شدند. 

حمله سپاه به مناطق نظامی مختلف اسرائیل، در سطح جهانی با واکنشی بی‌سابقه و گسترده همراه بود. حال برای ناظران سیاسی و افکار عمومی مساله مهم تحولات آتی بعد از این حمله است. در ادامه نوشتار حاضر به سه سناریوی احتمالی در باب آینده تنش میان تل‌آویو و تهران بعد از تحولات پرداخته می‌شود.

سناریوی نخست: توقف جنگ در نقطه کنونی (اقدام تنبیهی ایران)

سناریوی خوش‌بینانه و البته مطلوب برای منطقه خاورمیانه، توقف جنگ در نقطه کنونی است. بدین معنا که ایران به حمله تروریستی اسرائیل در سوریه که منجر به شهادت تنی چند از مستشاران ایرانی در دمشق شده، واکنش نشان داده و تنبیه مورد نظر انجام شده است. اساس این فرضیه این است که اسرائیل نیز می‌پذیرد که دیگر حمله جدیدی علیه ایران انجام ندهد یا به روایت ساده‌تر پاسخ ندهد. 

مهم‌ترین پیشران‌های این سناریو را می‌توان سه عامل مهم دانست. اول این‌که اسرائیلی‌ها و ایران خواهان وقوع جنگ فراگیر در مقطع کنونی نیستند. دوم این که قدرت‌های بین‌المللی متحد اسرائیل اعم از آمریکا و کشور‌های اروپایی خواهان وقوع جنگ میان ایران و اسرائیل نیستند. در سطح سوم نیز بازیگران منطقه‌ای به شدت از بر هم خوردن ثبات واهمه دارند و خواهان وقوع درگیری میان تهران و تل‌آویو نیستند. 

در سوی مقابل مهم‌ترین پسران‌ها (موانع) سناریوی توقف جنگ دو محرک مهم است. اول این که حاکمان رژیم تل‌آویو پاسخ به ایران را برای حفظ اعتبار و پرستیژ خود ضروری می‌پندارند. کابینه تندرو اسرائیل که در داخل نیز با بحران مشروعیت همراه است، قصد دارد از این بحران برای تقویت جایگاه خود در صحنه داخلی بهره بگیرد. در سطح دوم، طیف تندرو‌های اسرائیل به شدت دولت نتانیاهو را برای پاسخ دادن تحت فشار قرار داده‌اند. برای نمونه ایتامار بن گویر، وزیر امنیت اسرائیل از همان لحظات ابتدایی خواهان نشان دادن پاسخ قاطع و بزرگ بوده است. 

با نظر به تمامی این ادله می‌توان اظهار داشت که احتمالا تحولات و معادلات در نقطه کنونی متوقف نخواهد شد. به نظر می‌رسد در آینده نزدیک اتفاقات جدید در صحنه تنش میان اسرائیل و ایران در راه خواهند. 

سناریوی دوم: وقوع جنگ فراگیر

بر خلاف سناریوی نخست، بدبینانه‌ترین فرضیه ممکن وقوع درگیری تمام‌عیار یا اعلام جنگ است. اساس سناریوی حاضر این است که اسرائیل به ایران پاسخ خواهد داد. در ادامه نیز ایران مجددا به رژیم اسرائیل حمله می‌کند و در نهایت این سیکل به اعلام جنگ و وقوع یک درگیری فراگیر می‌انجامد. 

البته باید توجه داشت که این سناریو برای اسرائیلی‌ها یک الزام حداقلی دارد که آن هم عبارت است جلب حمایت متحدان به ویژه ایالات متحده آمریکا. مهم‌ترین پیشران سناریوی حاضر خواست و اراده کابینه رادیکال مستقر در تل‌آویو برای گسترش بحران در منطقه است. آنها از این طریق قصد دارند هم مشروعیت داخلی را تقویت کنند و هم مساله غزه را در کما فرو ببرند. 

در سوی مقابل مهم‌ترین پسران این سناریو، عدم رضایت تمامی بازیگران منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای از وقوع جنگ مستقیم میان ایران و اسرائیل است. در مهم‌ترین سطح، آن‌چنان که وبگاه آمریکایی آکسیوس نقل می‌کند: جو بایدن به نتانیاهو گفته واشنگتن مخالف هرگونه حمله اسرائیل به ایران است. همچنین رئیس کاخ سفید تاکید کرده که ایالات متحده در عملیات‌های هجومی علیه ایران مشارکت نخواهد کرد. 

علاوه بر این نامعلوم بودن آینده جنگ و تحولات منطقه می‌تواند دیگر عامل بازدارنده در وقوع جنگ تمام‌عیار باشد. آغاز جنگ آسان است، اما پیش‌بردن آن پرهزینه و سرانجامش نامعلوم است؛ بنابراین سناریوی وقوع جنگ تمام‌عیار را می‌توان نامحتمل‌ترین سناریوی ممکن مورد ارزیابی است. 

سناریوی سوم: تداوم تنش‌های مستقیم و غیرمستقیم به صورت کنترل شده

سناریوی توقف تنش را می‌توان خوش‌بینانه و سناریوی تشدید تنش را بدبینانه ارزیابی کرد و هر دو از امکان تحقق پایینی برخوردارند. در میانه این دو سناریو، فرضیه واقع‌بینانه برای آینده تحولات بعد از حمله اخیر ایران به اسرائیل، نه توقف جنگ است و جنگ تمام‌عیار. 

به نظر می‌رسد بعد از اتفاقات اخیر شاهد آغاز عصری جدید در تنش‌های ایران و رژیم اسرائیل خواهیم بود. اگر در گذشته تنش‌های میان دو طرف محدود به درگیری‌های نقطه‌ایِ محدود و کنترل شده به صورت غیر مستقیم بود، در مقطع جدید، درگیری‌های مستقیم نیز وارد گود شده‌اند، اما این درگیری‌‎ها محدود و کنترل شده خواهند بود. 

به روایت دیگر در صورت تداوم تک و پاتک‌ها، هیچ یک از طرفین قصد ورود به جنگ فراگیر را ندارد، اما باید توجه داشت که این وضعیت هر لحظه امکان تبدیل به یکی از دو سناریوی اول را دارد.