قانون مالیات بر مهریه در سال ۱۴۰۳

مطابق این طرح که برای اولین مرتبه، در قانون جدید مالیات مهریه مطرح گردیده، در صورتی که میزان مهریه تعیین شده، از حد مشخص شده در قانون، بیشتر باشد، زوجین، موظف هستند تا درصدی از مهریه توافق شده را به عنوان مالیات، به دولت پرداخت کرده که این درصد، گاه، میزان بسیار سنگینی بوده که پرداخت آن، از عهده بسیاری از زوجین خارج می‌باشد.

لذا، با توجه به اهمیت بحث مالیات در تعیین مهر و توافق بر میزان آن، در این مقاله، ابتدا به این سوال پاسخ خواهیم داد که آیا در حال حاضر، به مهر مالیات تعلق می‌گیرد یا خیر؛ سپس، به بررسی قانون مالیات مهریه ۱۴۰۳ پرداخته و در پایان، میزان و نحوه محاسبه مالیات ثبت مهریه را توضیح خواهیم داد.

آیا به مهریه ۱۴۰۳ مالیات تعلق می‌گیرد

پس از ازدواج، یکی از مهم‌ترین حقوق مالی که برای زن برقرار می‌شود، حق مالکیت مهریه بوده که به موجب قانون مدنی، به مجرد عقد، زن مالک آن شده و می‌تواند هر تصرفی را که مایل باشد، در این حق مالی خود انجام دهد. 

اما، از آنجا که در بیشتر مواقع، مهریه‌ها به صورت سکه تعیین گردیده و یکی از انواع مالیات در نظام مالیاتی کشور ما، مالیات سکه است، ممکن است این سوال مطرح گردد که آیا به مهریه ۱۴۰۳ مالیات تعلق می‌گیرد؟ البته، در فرضی که مهریه، وجه نقد نبوده و اموالی مانند خانه، ملک و یا خودرو می‌باشد نیز بحث مالیات مهریه در سال ۱۴۰۳ قابل طرح می‌باشد.

برای پاسخ به این سوال که آیا به مهریه ۱۴۰۳ مالیات تعلق می‌گیرد، باید میان دو فرض، تمایز قائل شد: تا پیش از تصویب و اجرایی شدن قانون جدید مالیات مهریه و پس از تصویب و اجرایی شدن قانون جدید مالیات مهریه. در ادامه، به توضیح این دو فرض خواهیم پرداخت.

مالیات مهریه ۱۴۰۳ تا پیش از تصویب و اجرایی شدن قانون مالیات مهریه

در حال حاضر، تا زمانی که قانون مالیات مهریه، که در قسمت بعد در مورد آن صحبت خواهیم کرد، در مجلس، تصویب و اجرایی نشده است، هیچ گونه مالیاتی به مهریه ۱۴۰۳ تعلق نمی‌گیرد. البته، این حکم، تا زمانی جاری است که زن، برای گرفتن مهریه و خرید و فروش سکه‌های مهریه اقدام نکرده یا زوجین، سند نقل و انتقال مهریه غیر پولی، مانند ملک و خودرو را امضا نکرده باشند. چرا که معاملات سکه و نقل و انتقال ملک و خودرو، به ترتیب، مشمول مالیات سکه و مالیات نقل و انتقال ملک و خودرو می‌گردند.

مالیات مهریه ۱۴۰۳ پس از تصویب و اجرایی شدن قانون مالیات مهریه

طرح اصلاح قانون نحوه اجرای محکومیت‌های مالی و مهریه، موسوم به قانون جدید مالیات مهریه، که در حال حاضر، در مجلس، در دست بررسی و مذاکره می‌باشد، تغییرات و تحولات گسترده‌ای را در رابطه با مهریه، در بر دارد.

یکی از این تغییرات، وضع مالیات بر مهریه‌های سنگین است که در هنگام ثبت مهریه، از زوجین دریافت می‌گردد. به این ترتیب، مطابق قانون مالیات مهریه، زن و شوهری که اقدام به توافق بر میزان مشخصی از مهریه و درج آن در سند ازدواج می‌کنند، تنها در صورتی، قادر به دریافت سند ازدواج خود خواهند بود که درصد مشخصی از میزان مهریه تعیین شده را به عنوان مالیات ثبت مهریه، به حساب دولت واریز نمایند.

در غیر این صورت، امکان دریافت سند ازدواج یا رونوشت آن را نداشته و البته، تبعات منفی این امر، مانند عدم امکان دریافت مهریه و عدم امکان طرح دعاوی در دادگاه خانواده، مانند دعاوی طلاق، مهریه، نفقه و ... متوجه زوجین خواهد بود.

البته، مالیات ثبت مهریه، صرفا راه حلی برای کاهش مهریه‌های سنگین بوده و همانطور که در بخش‌های بعد خواهیم دید، به مهریه‌های با تعداد سکه پایین، یا مالیاتی تعلق نگرفته یا میزان مالیات تعلق گرفته، درصد کمی می‌باشد.

قانون مالیات مهریه ۱۴۰۳

با توجه به اینکه دعاوی مهریه در سال‌های اخیر، موجب زندانی شدن بسیاری از مردان شده و هزینه‌هایی سنگین را نیز بابت این گروه از زندانیان، به قوه قضاییه وارد کرده و همچنین، مشکلاتی که بر سر راه زنان، برای وصول مهریه، در نتیجه طولانی بودن روند دادرسی وجود داشته، در کنار قوانینی مانند قانون جدید به اجرا گذاشتن مهریه، از سال نود و نه و با مطرح شدن طرح اصلاح قانون نحوه اجرای محکومیت‌های مالی و مهریه، یا قانون جدید مالیات مهریه نیز نمایندگان مجلس، در صدد برآمدند تا با تصویب این قانون، به مشکلات مزبور پایان دهند.

به همین دلیل، در قانون مالیات مهریه سکه ۱۴۰۳، شاهد آن هستیم که از یک سو، روند دادرسی مهریه، بسیار کوتاه شده و زنان می‌توانند با مراجعه مستقیم به اجرای احکام دادگستری، مهریه خود را مطالبه و دریافت نمایند. بدین ترتیب، دیگر نیازی به طرح دعوا در مرحله بدوی و پیگیری آن در مراحل تجدیدنظر و گاه، فرجام نبوده و در نتیجه، روند دادرسی مهریه، بسیار کوتاه می‌گردد.

از سوی دیگر، به موجب این طرح، تعیین مهریه تا میزان مشخصی، از پرداخت مالیات معاف بوده، اما در صورتی که میزان مهریه، از سقف معینی بیشتر شده و به ویژه در مورد مهریه‌های سنگین، درصد مشخصی از مهریه توافق شده، تحت عنوان مالیات ثبت مهریه، از زن و شوهر دریافت می‌گردد.

هدف اصلی از تصویب قانون مالیات مهریه و وضع مالیات بر مهریه‌های سنگین، آنطور که طرفداران این طرح، عنوان داشته اند، جلوگیری از توافق و تعیین مالیات‌های سنگین، توسط زوجین می‌باشد. چرا که در صورتی که زوجین، ملزم به پرداخت مالیات مهریه، در هنگام ثبت آن باشند، از آنجا که میزان مالیات ثبت مهریه، یک مبلغ قابل توجه می‌باشد، زن و شوهر، به دلیل عدم توانایی یا تمایل بر پرداخت مالیات، به صورت خود به خود، از تعیین مهریه سنگین خودداری خواهند کرد.

در مقابل، مخالفان قانون مالیات مهریه ۱۴۰۳، بر این اعتقاد هستند که که تصویب این قانون، مهم‌ترین ابزار زنان، برای گرفتن حق طلاق، یعنی مهریه را نیز از آنان خواهد گرفت و با محرومیت از این ابزار، در شرایطی که زنان، در کشور ما، اصولا از حق طلاق نیز برخوردار نمی‌باشند، این امر، مشکلات بسیاری را برای جدایی، از سوی آنها به همراه خواهد داشت.

میزان و نحوه محاسبه مالیات ثبت مهریه

مساله مالیات مهریه و مشخص کردن میزان آن در مهریه‌های سنگین، برای اولین مرتبه، در قانون مالیات مهریه ۱۴۰۳ مطرح شده است. هرچند، این قانون هنوز به طور قطعی تصویب نشده و به مرحله اجرا نرسیده است، اما، از آنجا که در صورت اجرای طرح اصلاح قانون نحوه اجرای محکومیت‌های مالی و مهریه، طرح اخذ مالیات مهریه از مهریه‌های سنگین، به طور رسمی آغاز خواهد شد، در این بخش، به این سوال پاسخ خواهیم داد که میزان و نحوه محاسبه مالیات ثبت مهریه، مطابق قانون مالیات مهریه ۱۴۰۳، به چه صورت می‌باشد؟

تا سقف ۱۴ سکه مهریه، مهر تعیین شده، از مالیات ثبت مهریه، معاف می‌باشد.

از ۱۵ تا ۱۰۰ سکه، میزان مالیات مهریه، یک و یک دهم درصد مهر توافق شده است.

میزان مالیات ثبت مهریه مهر‌های ۱۰۱ تا ۲۰۰ سکه، ۲ درصد مهر تعیین شده می‌باشد.

برای مهر‌های بیش از ۲۰۰ سکه، نرخ مالیات ۱۵ درصد، در قانون مشخص شده است.

پس از مشخص شدن میزان مالیات ثبت مهریه، مطابق قانون مالیات مهریه ۱۴۰۳، می‌توان با استفاده از فرمول زیر، میزان مالیات تعلق گرفته به هر مقدار مهر را محاسبه نمود که در ادامه، یک مثال نیز جهت روشن شدن نحوه محاسبه این نوع از مالیات، ارائه شده است:

نرخ مالیات × ارزش کل سکه‌ها ÷ ۱۰۰ = مالیات مهریه

در جریان مذاکرات پیش از عقد ازدواج، توافق می‌شود که میزان مهریه تعیین شده برای زوجه، تعداد ۳۰۰ سکه باشد. در این صورت، بر اساس قانون مالیات مهریه ۱۴۰۳، میزان مالیات ثبت این تعداد سکه، ۱۵ درصد ارزش سکه‌ها می‌باشد. حال، با توجه به نرخ سکه در بازار (با فرض ۱۴ میلیون و ۱۵۵ هزار تومان)، نحوه محاسبه مالیات مهریه برای تعداد ۳۰۰ سکه، به شرح زیر می‌باشد:

تعداد سکه ها، یعنی عدد ۳۰۰ را در ارزش روز هر سکه، یعنی ۱۴ میلیون و ۱۵۵ هزار تومان، ضرب کرده که عدد ۴ میلیارد و ۲۴۶ میلیون تومان می‌شود. حال، ۱۵ درصد این مبلغ را محاسبه می‌کنیم که عدد ۶۳۶ میلیون تومان خواهد شد. در نتیجه، مالیات ثبت مهریه ۳۰۰ سکه، مبلغ ۶۳۶ میلیون تومان می‌باشد.