عوارض چاقی؛ اگر وزن کم نکنید این بیماری‌ها شما را نابود می‌کنند!

عوارض چاقی یکی دوتا نیست. محققان می‌گویند چاقی و اضافه وزن، به خصوص وقتی چربی در اطراف کمر و شکم بیش‌تر باشد، روی همه بخش‌های بدن و بر ذهن سایه می‌اندازد و بیماری‌های جدی‌ای مانند دیابت، سندروم متابولیک، سکته، برخی سرطان‌ها، آپنه خواب، آسم، استرس، آرتروز و... را رقم می‌زند. رسیدن به وزن مناسب و حفظ آن می‌تواند به پیشگیری از این مشکلات کمک و از بدتر شدن آن‌ها جلوگیری کند.

بیایید عوارض چاقی روی جسم و مغز را با یکدیگر مرور کنیم:

دیابت نوع ۲

دیابت نوع ۲ زمانی رخ می‌دهد که گلوکز خون شما که قند خون نیز نامیده می‌شود، بسیار بالا باشد. تقریباً از هر ۱۰ نفر مبتلا به دیابت نوع، ۹ نفر دارای اضافه وزن یا چاقی هستند. با گذشت زمان، گلوکز خون بالا می‌تواند منجر به بیماری قلبی، سکته مغزی، بیماری کلیوی، مشکلات چشمی، آسیب عصبی و سایر مشکلات سلامتی شود.

اگر در معرض خطر ابتلا به دیابت نوع ۲ هستید، ممکن است بتوانید با کاهش حداقل ۵ تا ۷ درصد وزن اولیه خود از دیابت پیشگیری کرده یا آن را به تأخیر بیندازید.

+ با این رژیم تا 24 درصد احتمال ابتلا به دیابت را کاهش دهید

فشار خون بالا

اضافه وزن و چاقی ممکن است خطر ابتلا به فشار خون بالا را افزایش دهد. فشار خون وضعیتی است که در آن خون با نیرویی بیشتر از حد طبیعی در رگ‌های خونی افراد جریان می‌یابد. داشتن جثه بزرگ ممکن است فشار خون را افزایش دهد، زیرا قلب شما برای تامین خون به تمام سلول‌های شما نیاز به پمپاژ شدیدتر دارد. چربی اضافی ممکن است به کلیه‌های شما نیز آسیب برساند که به تنظیم فشار خون کمک می‌کند.

فشار خون بالا می‌تواند قلب شما را تحت فشار قرار دهد، به رگ‌های خونی آسیب برساند و خطر حمله قلبی، سکته مغزی، بیماری کلیوی و مرگ را افزایش دهد. حتی ۱۰% کاهش وزن برای رسیدن به محدوده شاخص توده بدنی سالم، ممکن است فشار خون بالا را کاهش داده و از آن جلوگیری کند.

چهار میوه‌ برای کاهش فشار خون

بیماری قلبی

بیماری قلبی اصطلاحی است که برای توصیف چندین مشکل سلامت قلب به کار می‌رود؛ مانند حمله قلبی، نارسایی قلبی، آنژین، یا ریتم غیر طبیعی قلب.

داشتن اضافه وزن یا چاقی خطر ابتلا به شرایطی را افزایش می‌دهد که می‌تواند منجر به بیماری قلبی شود، مانندِ فشار خون بالا، کلسترول خون بالا و گلوکز خون بالا. علاوه بر این، اضافه وزن می‌تواند باعث شود قلب شما برای ارسال خون به تمام سلول‌های بدن سخت‌تر کار کند. کاهش وزن اضافی ممکن است به شما در کاهش این عوامل خطر بیماری قلبی کمک کند.

عوارض چاقی و سکته

سکته مغزی زمانی اتفاق می‌افتد که یک رگ خونی در مغز یا گردن مسدود شده یا بترکد و یا جریان خون در بخشی از مغز قطع شود. سکته مغزی می‌تواند به بافت مغز آسیب برساند و باعث شود نتوانید صحبت کنید یا توان این را نداشته باشید که قسمت‌هایی از بدن خود را حرکت دهید.

اضافه وزن و چاقی باعث افزایش فشار خون می‌شوند و فشار خون بالا عامل اصلی سکته مغزی است.

کاهش وزن ممکن است به شما در کاهش فشار خون و سایر عوامل خطر سکته مغزی، از جمله گلوکز خون و کلسترول بالا کمک کند.

سندرم متابولیک

سندرم متابولیک گروهی از شرایط است که خطر ابتلا به بیماری قلبی، دیابت و سکته را افزایش می‌دهد. برای تشخیص سندرم متابولیک، باید حداقل سه مورد از شرایط زیر را داشته باشید:

• اندازه کمر بزرگ
• سطح بالای تری گلیسیرید در خون
• فشار خون بالا
• سطح بالای گلوکز خون هنگام ناشتا
• سطح پایین کلسترول HDL یا کلسترول خوب

سندرم متابولیک ارتباط نزدیکی با اضافه وزن و چاقی و کمبود فعالیت بدنی دارد. تغییرات سبک زندگی سالم در راستای کنترل وزن، به شما در پیشگیری و کاهش سندرم متابولیک کمک کند.

بیماری‌های کبد چرب

بیماری‌های کبد چرب زمانی ایجاد می‌شوند که چربی در کبد انباشته شود که می‌تواند منجر به آسیب شدید کبد، سیروز یا حتی نارسایی کبد شود. این بیماری‌ها عبارتند از بیماری کبد چرب غیر الکلی (NAFLD) و استئاتوهپاتیت غیر الکلی (NASH).

هر دویِ NAFLD و NASH اغلب افراد دارای اضافه وزن یا چاقی را تحت تاثیر قرار می‌دهند.

افرادی که دارای مقاومت به انسولین، سطوح ناسالم چربی در خون، سندرم متابولیک، دیابت نوع ۲ و ژن‌های خاص هستند نیز ممکن است به NAFLD و NASH مبتلا شوند.

اگر اضافه وزن یا چاقی دارید، از دست دادن حداقل ۳ تا ۵ درصد وزن بدن ممکن است باعث کاهش چربی در کبد شود.

برخی سرطان‌ها

در همه انواع سرطان، برخی از سلول‌های بدن شروع به رشد غیر طبیعی یا خارج از کنترل می‌کنند. سلول‌های سرطانی گاهی اوقات به سایر قسمت‌های بدن گسترش می‌یابند.

اضافه وزن و چاقی ممکن است خطر ابتلا به انواع خاصی از سرطان را افزایش دهد. مردان دارای اضافه وزن یا چاقی در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به سرطان‌های کولون، رکتوم و پروستات هستند. در زنان نیز اضافه وزن منجر به سرطان‌های سینه رحم و کیسه صفرا می‌شود.

بزرگسالانی که با افزایش سن وزن کمتری اضافه می‌کنند، خطر ابتلا به بسیاری از انواع سرطان، از جمله سرطان روده بزرگ، کلیه، سرطان سینه و تخمدان را کاهش می‌دهند.

مشکلات تنفسی

اضافه وزن و چاقی همچنین می‌تواند بر عملکرد ریه‌های شما تأثیر بگذارد و اضافه وزن خطر مشکلات تنفسی را افزایش می‌دهد.

آپنه خواب

آپنه خواب یک مشکل رایج است که می‌تواند در هنگام خواب رخ دهد. اگر آپنه خواب دارید، راه هوایی فوقانی شما مسدود و باعث می‌شود که به طور نامنظم نفس بکشید یا حتی برای مدت کوتاهی تنفس را به طور کلی متوقف کنید. آپنه خواب درمان نشده ممکن است خطر ابتلا به بسیاری از مشکلات سلامتی از جمله بیماری قلبی و دیابت را افزایش دهد.

چاقی یکی از علل شایع آپنه خواب و خر و پف در بزرگسالان است. اگر اضافه وزن یا چاقی دارید، ممکن است چربی بیشتری در اطراف گردن خود ذخیره کنید و راه هوایی کوچکتر شود. یک راه هوایی کوچکتر می‌تواند تنفس را دشوار کند یا باعث خروپف شود. اگر اضافه وزن یا چاقی دارید، کاهش وزن ممکن است به کاهش آپنه خواب یا رفع آن کمک کند.

ابتلا به آسم از عوارض چاقی

آسم یک بیماری مزمن یا طولانی‌مدت است که بر راه‌های هوایی ریه‌های شما تأثیر می‌گذارد. راه‌های هوایی لوله‌هایی هستند که هوا را به داخل و خارج از ریه‌های شما منتقل می‌کنند. اگر آسم دارید، راه‌های هوایی ممکن است ملتهب و گاهی باریک شوند. ممکن است خس‌خس سینه، سرفه یا احساس سفتی در قفسه سینه خود داشته باشید.

چاقی می‌تواند خطر ابتلا به آسم، تجربه علائم بدتر و مدیریت مشکل‌تر این بیماری را افزایش دهد.

کاهش وزن می‌تواند مدیریت آسم را برای شما آسان‌تر کند. برای افرادی که چاقی شدید دارند، جراحی کاهش وزن - که جراحی متابولیک و چاقی نیز نامیده می‌شود - ممکن است علائم آسم را بهبود بخشد.

آرتروز

استئوآرتریت یک مشکل سلامتی شایع و طولانی‌مدت است که باعث درد، تورم، سفتی و کاهش حرکت در مفاصل می‌شود. چاقی یک عامل خطر اصلی برای آرتروز در زانو، لگن و مچ پا است.

داشتن اضافه وزن یا چاقی ممکن است با وارد کردن فشار اضافی به مفاصل و غضروف، خطر ابتلا به آرتروز را افزایش دهد.

همچنین اگر چربی اضافی داشته باشید این احتمال وجود دارد که خون شما دارای سطوح بالاتری از موادی باشد که باعث التهاب می‌شود. مفاصل ملتهب ممکن است خطر ابتلا به آرتروز را افزایش دهند.

از طرفی، داشتن اضافه وزن استرس را روی زانوها، باسن و کمر شما کاهش داده و التهاب را در بدن کم می‌کند. اگر آرتروز دارید، کاهش وزن ممکن است علائم شما را بهبود بخشد. تحقیقات نشان می‌دهد که ورزش یکی از بهترین درمان‌ها برای آرتروز است. ورزش می‌تواند خلق و خو را بهبود بخشد، درد را کاهش دهد و انعطاف پذیری را افزایش دهد.

نقرس

نقرس نوعی آرتریت است که باعث درد و تورم در مفاصل شما می‌شود. نقرس زمانی ایجاد می‌شود که کریستال‌های ساخته شده از ماده‌ای به نام اسید اوریک در مفاصل شما جمع می‌شود. عوامل خطر شامل چاقی، مرد بودن، فشار خون بالا و خوردن غذا‌های حاوی پورین بالا است. این غذا‌ها شامل گوشت قرمز، جگر و آنچوی است.

نقرس عمدتاً با دارو درمان می‌شود. کاهش وزن همچنین ممکن است به پیشگیری و درمان نقرس کمک کند.

بیماری‌های کیسه صفرا و پانکراس

اضافه وزن و چاقی ممکن است خطر ابتلا به بیماری‌های کیسه صفرا، مانند سنگ کیسه صفرا را افزایش دهد. افرادی که چاق هستند ممکن است سطوح بالاتری از کلسترول در صفرای خود داشته باشند که می‌تواند باعث ایجاد سنگ کیسه صفرا شود. همچنین ممکن است کیسه صفرا بزرگی داشته باشند که به خوبی کار نمی‌کند.

وجود مقدار زیادی چربی در اطراف کمر ممکن است خطر ابتلا به سنگ کیسه صفرا را افزایش دهد. اما نکته مهم در این باره این است که کاهش وزن سریع نیز می‌تواند خطر ابتلا به این بیماری را بیش‌تر کند؛ بنابراین اگر چاقی دارید، با متخصص مراقبت‌های بهداشتی خود در مورد چگونگی کاهش وزن ایمن صحبت کنید.

چاقی همچنین می‌تواند بر لوزالمعده - غده بزرگی در پشت معده‌تان که انسولین و آنزیم‌ها را برای کمک به هضم غذا می‌سازد- تاثیر بگذارد. افرادی که چاقی دارند در معرض خطر بیشتری برای ایجاد التهاب لوزالمعده به نام پانکراتیت هستند. سطوح بالای چربی در خون نیز می‌تواند خطر ابتلا به پانکراتیت را افزایش دهد. پیروی از یک برنامه غذایی کم چرب و سالم، شانس ابتلا به پانکراتیت را کم می‌کند.

بیماری کلیوی

بیماری کلیوی به این معنی است که کلیه‌های شما آسیب دیده‌اند و نمی‌توانند خون شما را آن‌طور که باید فیلتر کنند. چاقی خطر ابتلا به دیابت و فشار خون بالا را افزایش می‌دهد که شایع‌ترین علل بیماری مزمن کلیوی (CKD) هستند. حتی اگر دیابت یا فشار خون بالا ندارید، چاقی ممکن است خطر ابتلا به بیماری مزمن کلیه را افزایش دهد و پیشرفت آن را تسریع کند.

اگر اضافه وزن یا چاقی دارید، کاهش وزن ممکن است به پیشگیری یا به تاخیر انداختنِ CKD کمک کند. مصرف غذا‌ها و نوشیدنی‌های سالم، فعال بودن و کاهش وزن اضافی در مراحل اولیه این بیماری، ممکن است پیشرفت بیماری را کند کرده و کلیه‌ها را برای مدت طولانی تری سالم نگه دارد.

مشکلات بارداری از عوارض چاقی

اضافه وزن و چاقی خطر ابتلا به مشکلات سلامتی را افزایش می‌دهد که می‌تواند بر بارداری و سلامت جنین تأثیر بگذارد. زنان بارداری که چاق هستند شانس بیشتری در درگیر شدن با مشکلات زیر دارند:

• ابتلا به دیابت بارداری یا دیابتی که در دوران بارداری رخ می‌دهد.
• داشتن پره اکلامپسی (preeclampsia) یا فشار خون بالا در دوران بارداری که در صورت عدم درمان می‌تواند مشکلات سلامتی جدی برای فرد باردار و جنین ایجاد کند.
• نیاز به زایمان سزارین و در نتیجه زمان بیشتری برای بهبودی پس از زایمان.
• داشتن عوارض ناشی از جراحی و بیهوشی، به خصوص اگر فرد دچار چاقی شدید باشد.
• افزایش وزن بیشتر نسبت به دیگران پس از تولد نوزاد.

همچنین، چاقی یا افزایش وزن بیش از حد در دوران بارداری نیز می‌تواند خطرات سلامتی کودک را افزایش دهد، از جمله:

• به دنیا آمدن کودک بزرگ‌تر از حد انتظار
• ابتلای کودک به بیماری‌های مزمن در بزرگسالی؛ همچون دیابت نوع ۲، چاقی، بیماری قلبی و آسم

درنتیجه بهتر است زنان قبل از بارداری به وزن مناسب برسند.

مشکلات باروری

چاقی خطر ابتلا به ناباروری را افزایش می‌دهد. ناباروری در زنان به این معناست که بعد از یک سال تلاش باردار نشوند، یا باردار شوند، اما نتوانند حاملگی را تا پایان ادامه دهند. برای مردان نیز به معنای عدم توانایی باردار کردن زن است.

چاقی با کاهش تعداد اسپرم و کیفیت اسپرم در مردان مرتبط است. در زنان، چاقی با مشکلات مربوط به چرخه قاعدگی و تخمک گذاری ارتباط دارد.
زنان مبتلا به چاقی که ۵% از وزن بدن خود را از دست می‌دهند، ممکن است شانس داشتن قاعدگی منظم، تخمک گذاری و باردار شدن را افزایش دهند.

مشکلات عملکرد جنسی

چاقی همچنین ممکن است خطر ابتلا به مشکلات عملکرد جنسی را افزایش دهد. اضافه وزن یا چاقی خطر ابتلا به اختلال نعوظ (ED) را بالا می‌برد؛ وضعیتی که در آن مردان نمی‌توانند نعوظ را به اندازه کافی برای مقاربت جنسی رضایت بخش حفظ کنند.

به طور کلی، مطالعات اندکی به این موضوع پرداخته اند که چگونه چاقی ممکن است بر عملکرد جنسی زنان تأثیر بگذارد و به مشکلاتی مانند از دست دادن میل جنسی، ناتوانی در برانگیختگی، ناتوانی در رسیدن اوج یا درد در حین رابطه جنسی کمک می‌کند. اما تحقیقات نشان می‌دهد که سالم خوردن، افزایش فعالیت بدنی و کاهش وزن ممکن است به کاهش مشکلات عملکرد جنسی در افراد چاق کمک کند.

مشکلات روحی و روانی

چاقی علاوه بر افزایش خطر ابتلا به مشکلات جسمی، می‌تواند بر سلامت روان نیز تأثیر بگذارد و خطر ابتلا به انواع آن را افزایش دهد.

استرس طولانی مدت، عزت نفس پایین، افسردگی، داشتن تصویر بد از بدن و اختلالات خوردن برخی از عوارض روانی چاقی هستند.

از سوی دیگر، مطالعات نشان می‌دهد افراد دارای اضافه وزن یا چاقی احتمالاً در مدرسه و محل کار با تعصبات مرتبط با وزن مواجه می‌شوند که ممکن است در درازمدت به کیفیت زندگی آن‌ها آسیب برساند.