زیسان: مظفرالدین شاه قاجار در خاطرات خود از دومین سفراش به فرنگ در ۱۲۸۰ هـ ش (۱۳۲۰ هـ ق– ۱۹۰۲ م) بعد از بازگشت از انگلستان و ورود به پاریس از مغازهای دیدن میکند و در آن فرشهای تبریز را میبیند.
به گزارش «زیسان»، شاه قاجار از دیدن فرش نفیس تبریز در قلب فرانسه به ایرانی خود میبالد و حسابی سر شوق میآید. او داستان دیدن این فرش را اینگونه نقل میکند:
«صبح ساعت ده رفتیم ما کازن دو شور عمارت چهار طبقه دارد که در چهار طبقه دکاکین است و اسباب میفروشند بقدری اسباب بود که هر چه ما میخواستیم بدانیم چه قسم اسباب هست ندانستیم آنچه را که تصور میکنیم از طیور و خوراکی و پوشاکی و مبل اطاق و فرش و ... مایلزم زندگانی انسان اگر یکنفر گدا بیاید یا یک پادشاه مایلزم زندگانی هر دو را دارد از جواهر تا سفال میفروشند رفتیم از طبقه بالا در دکانی فرش میفروختند دو سه قالی دیدیم کار، تبریز از ابریشم و از پشم هم بود که حقیقتاً خیلی نقل داشتند. بقدری بمن اثر کرد و خوشوقت شدم که اگر تمام این مغازه را بما مفت میدادند آنقدر خوشوقت نمیشدیم که متاع مملکت ما اینقدر نفیس و در انظار مردم محل ملاحظه و تمجید است. یکیرا پانزده هزار فرانک میگفت ابریشمی بود تقریباً سه ذرع و نیم طول و دو ذرع و نیم عرض داشت. افسوس هزار افسوس که کسبه بازار ما هنوز طعم این لذت را نچشیده اند که متاع خودشان را داخل مملکت خارجه کنند و پول بیاورند در عوض متاع خارجه را داخل و در واقع پول را بلاعوض بآنها ندهند و آنچه هم در این باب خسارت میبرند متنبه نمیشوند.
به گزارش «زیسان»، مظفرالدین شاه که در دوره ولایت عهدی خود هیچ سفری به خارج از کشور نکرده بود، در دوران حکومت، سه بار به بهانه بیماری، ابتلا به نقرس، مداوا و استفاده از آبهای معدنی به فرنگ سفر کرد.
اولین سفر خارجی مظفرالدین شاه در سال ۱۲۷۸ هـ ش (۱۳۱۸ ق- ۱۹۰۰ م) صورت گرفت.
در سال ۱۲۸۰ هـ ش (۱۳۲۰ ق- ۱۹۰۲ م) مظفرالدین شاه که نتوانسته بود در سفر اول خود از انگلستان دیدن کند، مجددا عازم اروپا شد.
مظفرالدین شاه برای بار سوم هم به بهانه ابتلا به بیماری عازم اروپا شد.