(تصاویر) دیوار دفاعی ۴۰۰۰ ساله در محل یکی از جنگ‌های حضرت محمد (ص) کشف شد

زی‌سان: یک مطالعه جدید، سازه‌ای خارق‌العاده مربوط به عصر برنز به طول ۱۴.۵ کیلومتر در اطراف یک واحه در شمال شرقی عربستان سعودی را نشان داد. 

به گزارش زی‌سان، دیوار ۴۰۰۰ ساله اطراف واحه خیبر بین ۲۲۵۰ تا ۱۹۵۰ قبل از میلاد قدمت دارد و احتمالاً هم برای محافظت و هم برای نمایش قدرت ساخته شده است. منطقه‌ای که این دیوار دفاعی آن را محصور کرده شامل حداقل یک سکونتگاه بوده و احتمالاً به عنوان زمین کشاورزی استفاده می‌شد. خیلی بعدتر، در سال ۶۲۸ پس از میلاد، واحه خیبر محل پیروزی نظامی مهمی برای پیامبر اسلام (ص) بود و آن را به مکانی کلیدی در تاریخ اسلام تبدیل کرد.

تا همین اواخر، این دیوار دفاعی کشف نشده بود، زیرا واحه به طور دقیق بررسی نشده بود. اما اکنون، کارشناسان بر این باورند که زمین توسط این سازه احاطه شده و ضخامت دیوار‌های آن از ۱.۷ تا ۲.۴ متر متغیر است.

اعتقاد بر این است که این واحه مجموعه‌ای از «مکان‌های بسیاری است که با یک معماری تاریخی و سرنوشت‌ساز احاطه شده بودند»، مطالعه جدیدی که در شماره ماه فوریه مجله علوم باستان شناسی منتشر شد این موضوع را کاملا نشان می‌دهد. 

دکتر «گیوم شارلو» از مرکز ملی تحقیقات علمی فرانسه و یکی از نویسندگان این مطالعه گفت: «ما واقعاً می‌توانیم نشان دهیم که در عصر برنز نوعی مجموعه واحه محصور شده با دیوار دفاعی در شمال غربی عربستان وجود داشته است. این موضوع بسیار هیجان انگیز است.»

تا دو دهه پیش و قبل از آنکه باستان‌شناسان عربستانی و آلمانی نشان دهند که چنین جوامع بی‌تحرکی وجود داشته‌اند، وجود سکونتگاه‌ها در این منطقه ناشناخته بود. از آن زمان تاکنون ۶ واحه محصور شده با دیوار دفاعی شناسایی شده است. دکتر شارلو در ادامه می‌گوید: «به لطف این کشف خیبر، اکنون می‌توانیم بگوییم که این تنها «یک» مکان نیست، بلکه مکان‌های زیادی هستند که با یک معماری تاریخی محصور شده‌اند. این امر، موضوع را کاملاً هیجان‌انگیز می‌کند و با باور اولیه ما بسیار متفاوت است.» 

چرا دیوار ساخته شد؟

به گزارش زی‌سان؛ در طول سه سال گذشته، باستان شناسان، مردم شناسان و متخصصان دیگر سفر‌های متعددی بین یک تا سه ماه برای بررسی و حفاری محل مورد نظر انجام داده اند. هر بخش باقی‌مانده از دیوار دارای تعدادی سنگر یا برجستگی بود که نشان می‌دهد عملکرد دفاعی داشته و همه بخش‌ها متعلق به یک سازه هستند.

باستان‌شناس مرکز ملی تحقیقات علمی فرانسه گفت: «می‌توان گفت که هدف اصلی بیشتر خودنمایی و نمایش قدرت بود. این بدان معناست که مردم واقعاً می‌خواستند قدرت خود را نشان دهند و قلمرو خود را مشخص کنند و آنچه را که در داخل و خارج است، یعنی بیابان و فلات و منطقه بسیار خشک، مرزبندی کنند.

نقش کلیدی دیگر این دیوار کارکرد حفاظتی داشت، اگرچه دکتر شارلو بر این عقیده است که نباید آن را مانند یک دیوار مستحکم قرون وسطایی در نظر گرفت. وی می‌گوید: «البته که این دیوار یک دیوار حفاظتی است، اما نقش دفاعی فعال مثلا در راستای تیراندازی با کمان یا استفاده واحد‌های نظامی نیست. احتمالاً کارکرد دفاعی آن نوعی دفاع منفعلانه یا به تعبیری پدافند غیرعامل است. مردم فقط در صورتی می‌توانستند وارد محوطه شوند که مجوز ورود داشته باشند.»

این سازه همچنین در برابر آب و هوای نامساعد مانند سیل و طوفان شن نیز مقاوم بود و مردم را در برابر بلایای طبیعی نیز محافظت می‌کرد.  مشخص نیست که چند نفر در این واحه زندگی می‌کردند، اما یک تخمین تقریبی نشان می‌دهد که احتمالا بین ۱۰۰۰ تا ۱۵۰۰ نفر در آن زندگی می‌کردند. از طرف دیگر دانه‌های یافت شده در این منطقه نشان می‌دهد که غلات برای به دست آوردن غذا کشت می‌شده است. دکتر شارلو همچنین محاسبه کرده که ساخت این سازه با یک گروه ۲۵۰ نفری حدود چهار سال زمان نیاز دارد.

تحقیقات آینده؟!

کمیسیون سلطنتی AIUIa (RCU) که مسئولیت منطقه شمال غربی عربستان سعودی را بر عهده دارد، از محققان مرکز ملی تحقیقات علمی فرانسه خواسته تا در این سایت کار کنند. کارشناسان خود RCU به همراه یک محقق مستقل نیز در این سایت کار مطالعاتی انجام دادند. 

این مطالعه در نسخه ماه فوریه مجله Journal of Archaeological Science: Reports تحت عنوان «استحکامات خیبر؛ بررسی چند عاملی برای بازسازی یک واحه محصور شده با دیوار در عصر برنز در شمال غربی عربستان» منتشر شده است..

این اولین مورد از مجموعه انتشارات حاصل از کار میدانی است و قرار است مطالعات آینده جنبه‌های دیگر زندگی عصر برنز، از جمله جمعیت واحه، سایر دوره‌های باستان‌شناسی، و جانوران و گیاهان را پوشش دهند. دکتر شارلو می‌گوید: «ما روی همه دوره‌ها کار می‌کنیم، روی دوره ماقبل تاریخ، عصر برنز، دوره پیش از اسلام، دوره اسلامی، همه جنبه‌های آب و هوا و تمام مطالعات خاص مانند جانوران باستانی و گیاه‌شناسی را مورد بررسی قرار می‌دهیم». 

این سایت با وجود اینکه یک واحه در این منطقه است، اما به شکلی غیرمعمول خوب حفظ شده، در حال حاضر برای عموم بازدیدکنندگان باز است، اما انتظار می‌رود با تلاش عربستان سعودی در راستای توسعه صنعت گردشگری، تعداد بازدیدکنندگان افزایش یابد. مدینه حدود دو ساعت از این منطقه به سمت جنوب فاصله دارد، در حالی که شهر العُلا حدود دو ساعت و نیمی شمال این واحه قرار دارد. 

دکتر شارلو گفت: «مطمئن هستم که در آینده بازدیدکنندگان این واحه افزایش خواهند یافت چرا که این یک منطقه تاریخی بسیار مهم است. این برای بسیاری از مردم، به ویژه برای مسلمانان، معنی زیادی دارد».